ارتودنسی ثابت
مطالب این صفحه توسط دکتر مبینا ملایی، جراح و متخصص ارتودنسی دندان با بیش از 10 سال سابقه کار در زمینه ارتودنسی، عضو انجمن ارتودنسیست های آمریکا و رتبه برتر بورد تخصصی و همچنین دارای تجربه بالا در درمان انواع ناهنجاری های دندانی و فکی نوشته شده است. دکتر مبینا ملایی بطور خاص در زمینه استفاده از ارتودنسی برای مرتب شدن فک و دندان تخصص دارد.
ارتودنسی ثابت چیست؟
ارتودنسی ثابت یکی از روش‌های درمان ناهنجاری‌ها و مشکلات فک و دندان‌هاست که از آن برای صاف‌کردن و هم‌ردیف کردن دندان‌ها استفاده می‌شود. در واقع انواع مختلفی از ارتودنسی وجود دارد که یکی از آنها نوع ثابت است. در این نوع ارتودنسی نمی‌توان دستگاه‌های ارتودنسی را از روی دندان‌ها جابه‌جا کرد. در این روش از براکت‌ها استفاده می‌شود که جنس فلزی یا سرامیکی دارند و به‌گونه‌ای بر روی دندان‌ها قرار می‌گیرند تا به آنها فشار وارد کنند و در نتیجه آنها را محل صحیح خود قرار دهند.
برای مشاوره رایگان تماس بگیرید
ویزیت
"*" indicates required fields
ارتودنسی ثابت برای حل چه مشکلاتی مناسب است؟
از ارتودنسی ثابت برای درمان مشکلات مختلفی استفاده می‌شود که برخی از این مشکلات عبارت‌اند از:
- نامرتبی دندان‌ها
- وجود فاصله میان دندان‌ها
- کراس بایت
- دیپ بایت
- اوپن بایت
عوارض انجام‌ندادن ارتودنسی ثابت
انجام‌ندادن ارتودنسی ثابت می‌تواند عوارض جانبی مختلفی را به همراه داشته باشد که برخی از این عوارض عبارت‌اند از:
- مشکل شده جویدن و هضم غذاها
- لق شدن دندان‌ها
- سایش دندان‌ها
- سردرد مزمن
- بروز انحراف و عدم تقارن در فک به دلیل تنگ شدن آن
- بروز مشکلات تنفسی
- ناراحتی‌های مفصل گیجگاهی
- گازگرفتن مکرر زبان
برای مشاوره رایگان تماس بگیرید
روند درمان در ارتودنسی ثابت
برای انجام ارتودنسی ثابت دندانپزشک براکت‌های مخصوصی را بر روی دندان‌های بسیار می‌چسباند و از میان آنها سیم‌هایی را عبور می‌دهد. در نهایت هم این براکت‌ها با کش‌های ظریفی به یکدیگر متصل می‌شوند تا در جای خود ثابت بمانند. در این روش دندان‌ها هر ماهه حدود ۱ میلی‌متر به سمت محل درست خود حرکت می‌کنند تا جایی که براکت‌ها و سیم‌ها از روی آنها برداشته شوند.
ارتودنسی ثابت می‌تواند طول درمان نسبتاً زیادی داشته باشد و در این مدت بیمار باید ماهیانه توسط دندانپزشک ویزیت شود تا هرگونه مشکل ایجاد شده برطرف شود.
دوره درمان در ارتودنسی ثابت
استفاده از ارتودنسی ثابت معمولاً برای زمانی است که دندان‌های بیمار به طور کامل رشد کرده‌اند و اینکه تا چه زمانی لازم باشد بر روی دندان‌ها بمانند می‌تواند به‌شدت مشکلات دندان بیمار بستگی داشته باشد. بااین‌وجود می‌توان گفت که دوره درمان با این ارتودنسی‌ها به طور متوسط ۱ تا ۲ سال است. درصورتی‌که علاوه بر ارتودنسی نیاز به انجام جراحی فک هم باشد ممکن است که این فرایند تا ۳ سال هم طول بکشد.
اجزای مورداستفاده در انجام ارتودنسی ثابت
برای انجام ارتودنسی ثابت از دستگاه‌ها و ابزار مختلفی استفاده می‌شود که این ابزار عبارت‌اند از:
- بریس که دارای چند قطعه کوچک است و باعث می‌شود که دندان‌ها صاف شوند.
- براکت‌های ساده و قلاب‌دار
- سیم
- باند
- کش
- مینی اسکرو یا پیچ‌های مخصوص ارتودنسی
انواع ارتودنسی ثابت
ارتودنسی‌های ثابت دارای انواع مختلفی هستند که هر کدام ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود را دارند و برای درمان و مشکلات خاصی استفاده می‌شوند. به‌طورکلی می‌توان این نوع ارتودنسی را به چهار نوع مختلف تقسیم کرد که عبارت‌اند از:
برای مشاوره رایگان تماس بگیرید
ارتودنسی لینگوال
در نوع لینگوال ارتودنسی ثابت، براکت‌ها را به سطح داخلی دندان‌ها متصل می‌کنند و به همین دلیل دستگاه‌های ارتودنسی قابل‌مشاهده نیستند. این موضوع باعث شده است که این روش ارتودنسی ثابت از محبوبیت زیادی برخوردار باشد. برخی از مزایا و معایب استفاده از این روش عبارت‌اند از:
مزایا ارتودنسی لینگوال
- نامرئی‌بودن
- قابل‌مشاهده نبودن درصورتی‌که تغییر رنگ بدهد.
معایب ارتودنسی لینگوال
- تمیزکردن این نوع ارتودنسی دشوار است.
- بعد از عمل فرد نمی‌تواند به‌درستی صحبت کند و درد خواهد داشت.
- هزینه انجام ارتودنسی لینگوال نسبت به سایر انواع بیشتر است. دلیل این موضوع می‌تواند نیاز به انجام آزمایش‌های زیاد و طولانی‌بودن فرایند جراحی باشد.
- سخت بودن ساخت براکت‌ها و قالب‌های اختصاصی برای افراد
- کم‌بودن فضایی که دندانپزشک باید در آن عمل را انجام دهد.
- ضروری بودن مهارت بالای دندانپزشک برای انجام درست این نوع ارتودنسی
- محدود بودن مشکلاتی که با این نوع ارتودنسی ثابت درمان می‌شوند.
- برای بیمارانی باتاج دندان کوتاه انتخاب خوبی نیست.
ارتودنسی با براکت‌های فلزی
یکی دیگر از انواع ارتودنسی ثابت نوعی است که با براکت‌های فلزی انجام می‌شود و می‌توان آن را رایج‌ترین نوع محسوب کرد. در این روش براکت‌هایی با متریال استیل را با مواد کامپوزیتی به دندان‌ها وصل می کنند. برای وصل کردن براکت‌ها هم از کش‌های نقره‌ای یا رنگ روش استفاده می‌شود. با گذشت مدتی از انجام پروسه درمانی، دندانپزشک کش‌های نازک را با کش‌های ضخیم‌تر عوض می‌کند تا فشار بیشتری بر دندان‌ها وارد شود. برخی از مزایا و معایب استفاده از این نوع ارتودنسی‌های ثابت عبارت‌اند از:
مزایا ارتودنسی با براکت‌های فلزی
- کوتاه‌بودن دوره درمان نسبت به سایر انواع
- کارآمدتر بودن نسبت به سایر انواع
- هزینه پایین‌تر نسبت به سایر انواع
- دوام بالای ارتودنسی
- محبوبیت در میان بیمارانی که کمتر از ۱۸ سال دارند به دلیل استفاده از کش‌های رنگی
- متنوع بودن برندهای تولیدکننده آن
- درمان‌کردن طیف گسترده‌ای از بیماری‌ها
معایب ارتودنسی با براکت‌های فلزی
- در استفاده از این نوع ارتودنسی بیمار باید هنگام غذاخوردن بسیار مراقب باشد تا چسب‌های استفاده شده شکسته نشوند.
- جلب‌توجه بیش از حد
- کم‌کردن جذابیت لبخند
- ایجاد مشکل در تکلم
- اهمیت بالای مراقبت از آن و لزوم یادگرفتن راه‌های صحیح مسواک‌زدن و کشیدن نخ دندان
برای مشاوره رایگان تماس بگیرید
ارتودنسی با براکت‌های سرامیکی
از براکت‌های سرامیکی هم برای انجام ارتودنسی‌های ثابت استفاده می‌شود. ازآنجایی‌که این براکت‌ها تقریباً هم‌رنگ دندان‌ها هستند از زیبایی ظاهری بیشتری نسبت به سایر انواع ارتودنسی ثابت برخوردار است. میزان کارآمدی این نوع ارتودنسی ثابت هم کمتر از سایر روش‌ها نیست و می‌تواند برای بسیاری از افراد پاسخگو باشد. برخی از مزایا و معایب این نوع ارتودنسی عبارت‌اند از:
مزایای ارتودنسی با براکت‌های سرامیکی
- تقریباً نامرئی‌بودن و سخت بودن مشاهده آنها
معایب ارتودنسی با براکت‌های سرامیکی
- نامناسب‌بودن آنها برای افرادی که دندان‌های فک پایینی آنها مشکل دارند. در واقع در این شرایط سرامیک استفاده شده می‌تواند با دندان‌های مقابل تماس پیدا کند و به آنها آسیب بزند.
- دشوارشدن خارج‌کردن این نوع ارتودنسی‌های ثابت بعد از پایان دوره درمان
- هزینه بیشتر نسبت به ارتودنسی با استفاده از براکت‌های فلزی
- احتمال تغییر رنگ دادن براکت‌ها
- مقاومت کمتر نسبت به براکت‌های فلزی
- بروز اختلال در تکلم بیمار
برای مشاوره رایگان تماس بگیرید
ارتودنسی با براکت‌های دیمون
یکی دیگر از انواع ارتودنسی ثابت را به کمک براکت‌های دیمون انجام می‌دهند که دارای طراحی متفاوتی هستند. در این روش سطح کمتری از دندان‌ها توسط براکت‌ها پوشیده می‌شود و در نتیجه احتمال جلب‌توجه کمتر است. برخی از مزایا و معایب استفاده از این نوع ارتودنسی‌ها عبارت‌اند از:
مزایای ارتودنسی با براکت‌های دیمون
- عدم استفاده از لیگاچورها و در نتیجه سایز کوچک براکت‌ها
- راحتی تمیزکردن براکت‌ها به دلیل عدم استفاده از لیگاچورها
- وارد شدن فشار کمتر به دندان‌ها و در نتیجه کمتر بودن درد بیمار
معایب ارتودنسی با براکت‌های دیمون
- هزینه بیشتر نسبت به سایر انواع ارتودنسی ثابت
- بروز اختلال در تکلم بیمار
روش‌های انجام ارتودنسی ثابت
ارتودنسی ثابت را با دو روش مختلف می‌توان انجام داد که هر کدام از این روش‌ها برای مشکلات خاصی مناسب هستند. این دو مورد عبارت‌اند از:
- ارتودنسی ثابت دو فک: درصورتی‌که برای انجام ارتودنسی لازم باشد که دو فک بیمار ثابت شوند ابتدا ارتودنسی ثابت فک بالا را انجام می‌دهند و سپس دندان‌های فک پایین را ارتودنسی می‌کنند. در واقع در این روش قراردادن براکت‌ها در فک پایین راحت‌تر می‌شود.
- ارتودنسی ثابت فک بالا: درصورتی‌که فک بالایی بیمار بیش از حد جلو باشد برای درمان او از این روش استفاده می‌شود. برای درمان این بیماری که با نام اوربایت هم شناخته می‌شود سن بیمار و شدت مشکل او هم اهمیت دارد. استفاده از روش فک ثابت بالا برای کودکان مناسب نیست حتی برای بزرگسالان هم می‌تواند عوارض جانبی خاصی را به دنبال داشته باشد. درصورتی‌که شدت جلو بودن فک بالایی بیمار یا عقب بودن فک پایینی او زیاد باشد احتمالاً لازم است که جراحی‌های فک و صورت هم انجام شوند و بعد از آن ارتودنسی ثابت انجام بگیرد.
مراحل انجام ارتودنسی ثابت
برای انجام ارتودنسی ثابت لازم است که مراحل مختلفی طی شوند که این مراحل عبارت‌اند از:
- در مرحله اول لازم است که تمام مشکلات و بیماری‌های دهان و دندان بیمار موردتوجه قرار بگیرند. در واقع اگر بیمار از یک مشکل زمینه‌ای رنج می‌برد ابتدا لازم است که مشکل او رفع شود و بعد از آن برای شروع ارتودنسی اقدام کنند.
- در مرحله بعدی بیمار باید در جلسات مشاوره‌ای مختلف شرکت کند تا با فرایند انجام ارتودنسی ثابت و دستگاه‌های مختلفی که در طی آن استفاده می‌شوند آشنایی پیدا کند. در این مرحله معمولاً زمان انجام‌گرفتن ارتودنسی هم مشخص می‌شود.
- قبل از انجام ارتودنسی ثابت لازم است که از دندان‌های بیمار عکس‌برداری OPG انجام بگیرد تا دندانپزشک اطلاعات بیشتری از وضعیت ریشه‌های دندان و فک او دریافت کند.
- در این مرحله دندانپزشک طرح انجام ارتودنسی را مشخص می‌کند و سعی می‌کند روشی را انتخاب کند که بیمار بیشترین تأثیر ممکن را از آن دریافت کند.
- دندانپزشک قبل از انجام ارتودنسی ثابت از بیمار عکس‌هایی را می‌گیرد تا بتواند آنها را با بعد از انجام ارتودنسی مقایسه کند و میزان پیشرفت و تأثیر درمان را تحت‌نظر داشته باشد.
- در مرحله بعدی باید از دندان‌های بیمار قالب‌گیری انجام شود تا موقعیت و وضعیت دندان‌ها مشخص شود. این موضوع باعث می‌شود که احتمال موفقیت ارتودنسی افزایش پیدا کند.
- قبل از انجام ارتودنسی ثابت لازم است که دندانپزشک به تمام سؤالات بیمار پاسخ بدهد و اطلاعاتی مثل هزینه لازم برای انجام عمل و مدت طول درمان را در اختیار او قرار دهد.
- نهایتاً باید ارتودنسی انجام شود و براکت‌ها بر روی دندان‌های بیمار قرار بگیرند. در واقع در این مرحله عمل موردنظر توسط دندانپزشک انجام می‌شود و دندان‌ها را به‌گونه‌ای متصل می‌کنند تا مشکل آنها از بین برود.
- بعد از انجام ارتودنسی بیمار باید در طی جلسات مختلفی توسط دندانپزشک ویزیت شود تا هرگونه پیشرفتی ملاحظه شود و در صورتی هم که مشکلی ایجاد شده رفع شود. این جلسه‌ها معمولاً بین ۱۰ تا ۱۵ دقیقه طول می‌کشند و هر ۸ تا ۱۰ هفته یک‌بار انجام می‌گیرند.
- بعد از تمام‌شدن دوره درمان دندانپزشک می‌تواند براکت‌ها را از روی دندان‌های بیمار بردارد. بعدازاین دوره معمولاً دامپزشک دندان‌های بیمار را جرم‌گیری می‌کند و فلوراید تراپی را انجام می‌دهد. عکس‌هایی هم که قبل از انجام ارتودنسی گرفته شده بودند در این مرحله با وضعیت فعلی بیمار مقایسه می‌شوند.
استفاده از ریتینرها بعد از انجام ارتودنسی ثابت
بعد از اینکه ارتودنسی ثابت انجام شد و پلاک‌های آن از روی دندان‌های بیمار خارج شدند باید از ریتینرها یا نگهدارنده ارتودنسی برای حفظ موقعیت دندان‌ها و تثبیت وضعیت آنها استفاده شود. ریتینرها در واقع سیم‌های فلزی انعطاف‌پذیری هستند که بر روی سطح داخلی دندان‌ها قرار می‌گیرند یا به‌وسیله نوارهای پلیمری سفیدرنگ ثابت می‌شود. برخی از دلایلی که استفاده از ریتینرها را الزامی می‌کند عبارت‌اند از:
در طول درمان با ارتودنسی فشار مداومی بر روی دندان‌ها وارد می‌شود تا به جایگاه اصلی خود برگردند. زمانی که براکت‌ها برداشته می‌شود و به طور ناگهانی این فشار از بین می‌رود ممکن است که دندان‌ها به حالت قبلی خود بازگردند که ریتینرها از این موضوع جلوگیری می‌کنند.
استفاده از ریتینرها باعث می‌شود که دندان‌ها با بافت جدیدی که درون آن قرار گرفته‌اند سازگار شوند و نتیجه ارتودنسی انجام‌شده ثبات پیدا کند.
درصورتی‌که از ارتودنسی ثابت برای درمان کودکان استفاده شده باشد ممکن است که با رشدکردن استخوان صورت و فک آنها دندان‌ها دوباره به‌جای اولیه خود بازگردند که استفاده از ریتینرها از بروز این مشکل جلوگیری می‌کند.
تا چه مدت باید از ریتینرهای ارتودنسی ثابت استفاده کرد؟
اینکه لازم باشد تا چه مدتی ریتینرها بر روی دندان‌های بیمار باقی بمانند می‌تواند به موارد مختلفی مثل سن بیمار، شدت ناهنجاری و مواردی ازاین‌دست بستگی داشته باشد. بااین‌وجود می‌توان گفت که این مدت‌زمان به طور متوسط برای ارتودنسی‌های متحرک حدود ۱ سال و برای ارتودنسی‌های ثابت چند سال است.
برای کم‌شدن مدت درمان با ارتودنسی ثابت چه‌کار کنیم؟
درصورتی‌که می‌خواهید دوره درمان شما با ارتودنسی کاهش پیدا کند می‌توانید اقدامات مختلفی را انجام دهید که این اقدامات عبارت‌اند از:
- از صدمه دیدن براکت‌ها جلوگیری کنید تا روند درمان با مشکلی مواجه نشود.
- دندان‌ها و براکت‌ها را به طور مرتب تمیز کنید تا دندان‌های شما پاسخ بهتری به درمان بدهند.
- در جلساتی که برای شما مقرر شده‌اند به دندانپزشکی مراجعه کنید تا براکت‌های دندان‌ها تنظیم شوند.
- درصورتی‌که مشکلی برای براکت‌های دندان‌های شما ایجاد شدند به دندانپزشکی مراجعه کنید تا سریعاً این مشکلات رفع شوند.
- دستگاه‌های مختلفی وجود دارند که می‌توانند فرایند ارتودنسی را سرعت ببخشند و می‌توانید از آنها استفاده کنید. البته حتماً قبل از استفاده از آنها با پزشک خود مشورت کنید.
گروه سنی مناسب برای انجام ارتودنسی ثابت
همه گروه‌های سنی می‌توانند از ارتودنسی ثابت بهره‌مند شوند بااین‌وجود سنین ۸ تا ۱۴ سال به این عمل بهتر پاسخ می‌دهند. دلیل این موضوع هم این است که در این سن دندان‌های دائمی کامل نشده‌اند و استخوان‌های فک و صورت هم هنوز درحال‌رشد هستند.
مزایای انجام ارتودنسی ثابت
برخی از مزایای استفاده از ارتودنسی ثابت عبارت‌اند از:
- باعث مرتب‌شدن دندان‌ها و افزایش زیبایی آنها می‌شود.
- رسیدگی به نظافت دندان‌ها را راحت‌تر می‌کند.
- احتمال ابتلا به بیماری‌های لثه را کاهش می‌دهد.
- برخلاف ارتودنسی متحرک نیازی به همکاری زیاد از طرف بیمار نیست.
- احتمال بازگشت دندان‌ها به‌جای اولیه خود در این روش بسیار پایین است.
- حرکت دندان‌ها در این روش باعث واردشدن آسیب به ساختار آنها نمی‌شود.
- کارآمدی بسیار بالایی برای درمان کودکان و نوجوانان دارد.
- انواع مختلفی دارد و هزینه انجام آن می‌تواند کم تا زیاد باشد.
- معمولاً طول درمان کوتاهی دارد.
- برای افرادی که نمی‌توانند از ارتودنسی‌های متحرک به‌خوبی مراقبت کنند مناسب است.
- با این روش می‌توان طیف بسیار گسترده‌ای از بیماری‌ها را درمان کرد. بیرون‌زدگی، فرورفتگی و چرخش دندان‌ها تنها برخی از مشکلاتی هستند که با این روش می‌توانند درمان شوند.
- دندان‌ها در این روش به طور هم‌زمان به سمت جایگاه درست خود حرکت می‌کنند.
- احتمال بروز آسیب به براکت‌ها یا شکستن آنها در صورت مراقبت نادرست بیمار در این روش کمتر است.
معایب انجام ارتودنسی ثابت
استفاده از ارتودنسی ثابت می‌تواند دارای معایبی هم باشد که برخی از این معایب عبارت‌اند از:
- قابل‌مشاهده بودن براکت‌های استفاده شده و در نتیجه کمترشدن جذابیت لبخند بیمار
- احتمال آسیب‌دیده بافت نرم درون دهان به دلیل استفاده از سیم و براکت‌ها
- احتمال زرد و لکه‌دار شدن دندان‌ها
- زمان بر بودن تمیزکردن دندان‌ها و براکت‌ها که باعث می‌شود انجام بلیچینگ و جرم‌گیری دندان‌ها بعد از ارتودنسی ضروری شود.
- لزوم مراجعه به دندانپزشک برای جابه‌جاکردن براکت‌های ارتودنسی در هر شرایطی
- قابل‌مدیریت نبودن میران فشاری که به دندان‌ها وارد می‌شود.
- واردشدن فشار مداوم بر دندان‌ها
مراقبت‌های لازم در طول دوره درمان ارتودنسی ثابت
بعد از انجام ارتودنسی ثابت لازم است که بیمار اقدامات مختلفی را برای نگهداری از دندان‌ها و براکت‌ها انجام دهد که برخی از این اقدامات عبارت‌اند از:
- مراجعه منظم به دندانپزشکی برای تنظیم‌کردن سیم‌ها و فنرها
- تحمل مشکلاتی که در روزهای اول انجام ارتودنسی بیمار با آنها روبرو می‌شود.
- واردنکردن فشار به دندان‌ها بعد از انجام ارتودنسی
- مراجعه سریع به دندانپزشک در شرایطی که براکت‌ها دچار مشکل شوند.
- عدم مصرف غذاهایی که بیش از حد سفت هستند
- عدم مصرف غذاهای رنگ‌دار مثل چای و قهوه در روزهای اول بعد از ارتودنسی کردن
- عدم مصرف آدامس و سایر مواد غذایی چسبنده‌ای که می‌توانند به دندان‌های بیمار بچسبند.
- استفاده از مسواک‌های مخصوص ارتودنسی برای ازبین‌بردن مواد غذایی باقی‌مانده بر روی دندان‌ها و براکت‌ها
هزینه انجام ارتودنسی ثابت
نمی‌توان به طور دقیق مشخص کرد که هزینه لازم برای انجام ارتودنسی ثابت چقدر خواهد بود و این موضوع می‌تواند برای عوامل مختلفی بستگی داشته باشد. برای مثال اگر یک دندانپزشک معمولی این اقدام را برای شما انجام دهد طبیعتاً باید هزینه کمتری را نسبت به زمانی پرداخت کنید که ارتودنسی شما را یک متخصص ارتودنسی انجام دهد. توصیه می‌شود که برای انجام ارتودنسی ثابت حتماً به متخصصان این کار مراجعه کنید و نتیجه دریافتی را بیشتر از هزینه‌ای که قرار است بپردازید در نظر بگیرید. درصورتی‌که ارتودنسی به شکل غیراصولی انجام شود می‌تواند با واردکردن آسیب به دندان‌ها و زیبایی صورت شما هزینه پرداختی را چندین برابر کند. در جدول زیر می‌توانید متوسط هزینه لازم برای انجام ارتودنسی را در سال ۱۴۰۲ مشاهده کنید.
ارتودنسی ثابت بهتر است یا متحرک؟
اینکه کدام نوع ارتودنسی بهتر باشد می‌تواند به وضعیت بیمار و نظر دندانپزشک بستگی داشته باشد. در واقع هرکدام از این انواع ارتودنسی برای یک نوع مشکل و اختلال مناسب هستند و مقایسه آنها دشوار است. به‌طورکلی می‌توان گفت که ارتودنسی ثابت می‌تواند برای درمان مشکلات متوسط تا شدید کارآمدتر باشد و ارتودنسی متحرک هم معمولاً برای بیماری‌های خفیف تا متوسط مناسب است. می‌توان گفت که ارتودنسی ثابت درصد موفقیت بهتری دارد و طول مدت درمان آن هم کمتر است یا این وجود می‌تواند مشکلات خاص خود را هم داشته باشد.